​​‘Je bent gewoon een nummertje.’ Veel werkenden in eenvoudige en laagbetaalde banen ervaren een gebrek aan erkenning en waardering. Dat maakt het voor hen lastig om voldoening uit hun werk te halen. Toch is voor hen de inhoud van het werk – leuk werk, autonomie, prettige collega’s – vaak minstens zo belangrijk als de arbeidsvoorwaarden (loon, werkzekerheid). Hoe kunnen alle werkenden meer kans op waardevol werk krijgen? En wat kunnen vakbonden daaraan bijdragen? 

Op 21 april organiseerde het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Arbeidsverhoudingen (NVA) een geslaagd seminar over het boek ‘Van prikklok tot thuiswerken’ van Ton de Korte.

Op vrijdagmiddag 21 april organiseert WBV de Burcht samen met de NVA (Platform Arbeidsverhoudingen) een seminar over arbeidstijden. De bijeenkomst duurt van 14-16:30 uur en zal plaatsvinden in de Burcht te Amsterdam.

Dinsdag 7 februari jl. vond de jaarlijkse wetenschapsmiddag plaats. Aan het begin van de middag gaf prof. Arnoud W.A. Boot een prikkelende keynote over ‘financialisering versus de reële economie’, waarin hij een beschouwing gaf over hoe de rol van de financiële sector de afgelopen decennia steeds groter is geworden. Hij problematiseerde het feit dat deze ontwikkeling de ‘slack’ uit het economische systeem heeft gehaald, en in toenemende mate heeft geleid tot een te grote focus op (het behouden van) vermogens (d.m.v. rent-seeking).

Onderhandelen in crisistijd plaatst vakbondsonderhandelaars voor een dilemma. Zij kunnen proberen zo snel mogelijk met werkgevers tot een crisis-akkoord te komen om 'adequaat' op de crisis te reageren. Maar zij lopen dan het risico te veel concessies te doen die achteraf niet nodig blijven. Of zij houden vast aan hun oorspronkelijke inzet, met het risico dat dit tot verlies aan banen leidt of dat werkgevers hen buiten spel zetten door met andere vakbonden te gaan onderhandelen. Er is geen eenduidig 'beste' reactie, doordat de situatie in iedere sector anders is en iedere crisis met grote onzekerheden gepaard gaat. 

Op dinsdag 7 februari 2023 hopen wij jullie weer te verwelkomen op onze jaarlijkse wetenschapsmiddag in de Burcht te Amsterdam. We hebben voor deze gelegenheid een mooi programma samengesteld. Op deze middag zal prof. dr. Arnoud Boot, hoogleraar Corporate Finance & Financial Markets aan de UvA, een keynote speech geven over de financialisering van de economie en de gevolgen hiervan voor de positie van werkenden. Daarnaast zullen de onderzoekers van de Burcht workshops gegeven over recent afgerond en lopend onderzoek van het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging.

Dinsdagmiddag 4 oktober jl. vond er in de Burcht een netwerkbijeenkomst wetenschap-vakbeweging plaats. Tijdens deze middag gaf Ronald Dekker (TNO) een presentatie over de ‘krapte’ op de arbeidsmarkt.

Ook dit jaar kunnen studenten zich weer aanmelden voor de scriptieprijs van de vakbeweging. Met de scriptieprijs wil de Burcht studenten stimuleren de rol van de vakbeweging te bestuderen en hen stimuleren een bijdrage te leveren aan de oplossing van sociaaleconomische vraagstukken.

In opdracht van het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging, De Burcht, hebben 14 antropologiestudenten onderzoek gedaan naar flitsbezorgers en de Niet Mijn Schuld campagne tegen het leenstelsel. De studenten adviseren vakbonden om flitsbezorgers aan te spreken op hun positie als werknemers en niet mee te gaan in het narratief van ‘riders’ en ‘rides’ wat de onderliggende arbeidsrelatie verhult. Ook zouden vakbonden, volgens de studenten, aandacht kunnen besteden aan kleine momenten van verzet, om een actierepertoire op te bouwen en collectieve identiteitsvorming te stimuleren. Ten aanzien van de Niet Mijn Schuld leenstelselcampagne adviseren de studenten om na te denken over een campagne-boodschap die een breder publiek aanspreekt, om een bredere en meer diverse achterban te mobiliseren. In het kader van een collectieve identiteitsvorming, vragen de studenten zich af of de campagne-slogan niet beter “niet ONZE schuld” had kunnen zijn.

Op 21 mei 2022 gaf Paul de Beer een presentatie voor de vriendenbijeenkomst van de Vakbondshistorische Vereniging (VHV) over het thema ‘brede of smalle vakbeweging?’. Hij verdedigde de stelling dat de vakbond zich op meer dan alleen inkomen en werkzekerheid moet richten, maar geen politieke partij moet willen zijn.

Nienke van Ittersum wint de scriptieprijs van de vakbeweging 2021 met een scriptie over ‘goed’ volgerschap in sociaal politiek activisme. De scriptie geeft een originele beschouwing van volgerschap vanuit humanistisch perspectief. Waar boekenkasten vol geschreven zijn over leiderschap, biedt de scriptie een verfrissende blik op het fenomeen volgerschap door te onderzoeken hoe 'goed' volgerschap in sociaal-politiek activisme begrepen kan worden.

Met een lezing door Klara Boonstra (hoogleraar internationaal arbeidsrecht, VU, Wiardi Beckman Stichting) over de ‘pandemie en de werkplek’.“ Na de lezing is er tijd voor een discussie. Aan het eind van middag zal FNV-voorzitter Tuur Elzinga de winnaar bekend maken van de scriptieprijs van de vakbeweging 2021.

Uit survey-onderzoek uitgevoerd door de Burcht in samenwerking met de Radboud Universiteit Nijmegen blijkt dat de risico’s op corona-besmetting voor Poolse en Roemeense distributie- en vleesmedewerkers, nauw samenhangen met de manier waarop hun werk georganiseerd is. Vooral de door de werkgever gedeelde huisvesting en woon-werkverkeer zorgen voor aanzienlijk hogere corona-transmissierisico’s voor Poolse en Roemeense uitzendkrachten, in vergelijking met Poolse en Roemeense werknemers met een directe aanstelling. Ook wijzen de survey-resultaten op hogere risico’s op corona-besmetting op de werkplek in distributiecentra ten opzichte van vleesverwerkende fabrieken. Bovendien toont de data dat werkgevers voor deze groep arbeidsmigranten een belangrijke rol spelen als verstrekkers van algemene informatie over corona.

Het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging start binnenkort met een nieuw onderzoeksprogramma voor de periode 2022-2025. Dit programma kent twee hoofdthema’s: toekomstperspectieven voor waardevol werk en het verstoorde evenwicht tussen arbeid en kapitaal. Het eerste thema beoogt een aansprekend toekomstperspectief te schetsen voor de plaats en kwaliteit van arbeid en de rol van de vakbeweging daarbij. Het tweede thema betreft een ontwikkeling die door velen wordt gezien als de belangrijkste bedreiging voor de positie van werkenden en het systeem van geordende arbeidsverhoudingen. De komende jaren zullen voor beide thema’s verschillende onderzoeken worden uitgevoerd. Bij het eerste thema zal onder meer aandacht worden geschonken aan gelijke kansen op waardevol werk voor iedereen, zeggenschap over werk en de balans met het privéleven en medezeggenschap. Bij het tweede thema gaat het onder meer om financialisering, de opsplitsing van productieactiviteiten in steeds langere keten...

Het grote aandeel tijdelijke banen in Nederland komt niet door de strikte ontslagbescherming voor vaste contracten. De grootte van de flexibele schil van bedrijven hangt niet samen met de conjunctuurgevoeligheid, onzekerheid over de omzet, (buitenlandse) concurrentie of technologische innovatie. Individuele bedrijven hebben een grote mate van keuzevrijheid ten aanzien van de inzet van flexibele arbeidskrachten. Vergelijkbare bedrijven maken vaak heel verschillende keuzes. HR-managers van (middel)grote bedrijven zien de inzet van flexibele arbeidskrachten vaak als een second best-optie: zij zouden liever zien dat het vaste personeel meer flexibel inzetbaar was. Dit zijn de belangrijkste conclusies van het rapport ‘Werkgeversmotieven voor flexibele arbeidsrelaties’ dat op 5 november is uitgebracht.

Ook dit jaar organiseert het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging samen met de FNV weer de scriptieprijs van de vakbeweging voor (bijna) afgestudeerde masterstudenten die een afstudeerscriptie hebben geschreven over een onderwerp dat betrekking heeft op het werkgebied van de vakbeweging of dat de rol van de vakbeweging behandelt.

Het Nederlandse stelsel van collectieve arbeidsverhoudingen, beter bekend als het poldermodel, is in het verleden bejubeld vanwege zijn goede economische en sociale prestaties. Maar het is ook verguisd vanwege de stroperige besluitvorming en halfslachtige compromissen. In een nieuwe publicatie onderzoeken we het effect van verschillende systemen van arbeidsverhoudingen op de realisatie van de doelen van vakbonden.

Deze publicatie van Paul de Beer en Peter van der Valk doet verslag van een inventariserend onderzoek op basis van de beschikbare wetenschappelijke inzichten en evaluaties van vakbondsactiviteiten. Wat zijn de belangrijkste factoren van effectiviteit? En wat is effectiviteit? Het vele empirisch materiaal dat voor dit onderzoek is geraadpleegd, levert een aantal belangrijke en interessante inzichten op. De publicatie sluit af met aanbevelingen aan vakbonden om in de toekomst meer en systematischer aandacht te besteden aan het monitoren en evalueren van hun activiteiten.

Redactie: Rosa Kösters & Wim Eshuis (met bijdragen van Frank Pot en Jan Verhagen). Deze publicatie bestaat uit 7 hoofdstukken waarin verschillende aspecten van dit vakbondswerk worden belicht. Daarnaast verhalen uit de praktijk van vakbondsbestuurders en kaderleden over zeven typen vakbondswerk op de werkvloer. De publicatie bepleit een heroverweging van de positie van de vakbond op de werkvloer. Reacties op de publicatie zijn te vinden in 3 korte films en in 7 opinieartikelen van vakbondsmensen en wetenschappers.(films en opinieartikelen treft u aan onder tabblad publicaties/ wetenschappelijk). Reacties welkom via opinie@deburcht.org.

Met inleidingen van Professor Paul Dekker (SCP, Universiteit van Tilburg) over de positie van zogenaamde ‘traditionele’ (gevestigde) maatschappelijke organisaties; oud-hoogleraar professor Jelle Visser (Universiteit van Amsterdam) over de vakbeweging in de toekomst; en een interview met Paul de Beer over de eerste resultaten van het onderzoek van WB de Burcht naar de positie en strategie van de vakbonden in Nederland. Aan het eind van de middag volgt de uitreiking scriptieprijs van de vakbeweging.

Deze scriptieprijs is bestemd voor (bijna) afgestudeerde studenten aan een masteropleiding van een Nederlandse hogeschool of universiteit die een scriptie hebben geschreven over een onderwerp dat betrekking heeft op het werkgebied van de vakbeweging of de rol van de vakbeweging behandelt. De scriptie moet in 2019 geschreven zijn en met minimaal een voldoende zijn beoordeeld. Aanmelding voor de scriptieprijs van de vakbeweging is mogelijk tot en met 31 december 2019.

De Nederlandse vakbeweging verliest aan macht en invloed. Dat heeft te maken met ledenverlies, verslechtering organisatiegraad, alsmede verzwakking van de positie in de polder en in het cao-overleg. In het kader van het project “Goede tijden (na) Slechte Tijden?” organiseert WB de Burcht de themabijeenkomst “de vakbond en de werkvloer”. Centraal staat de vraag of meer aandacht voor de werkvloer de verzwakking van de vakbeweging kan keren en bij kan dragen aan de versterking ervan.

Themabijeenkomst van 19 juni 2019 over vakbondslessen uit het buitenland gemist? Hieronder treft u de ppt presentaties aan van de drie inleiders (Lisa Berntsen, Maarten Keune en Nadja Doerflinger.

Donderdag 2 mei : Lezing Guy Mundlak over ervaringen met organizing in vier landen (Duitsland, Oostenrijk, Israël en Nederland. (15.00- 17.00 uur de Burcht, H. Polaklaan 9, Amsterdam). Aanmelden vóór 30 april via: bijeenkomst@deburcht.org

De presentaties (in ppt) die Niels Jansen (UvA) en Zakaria Boufangacha (FNV) hielden over de representativiteit van de vakbeweging op 11 april j.l. zijn beschikbaar op onze website. Zie hiervoor: https://www.deburcht.nl/wetenschappelijk-bureau/publicaties/overige-publicaties

Aanvang 15.00 uur ; einde 17.00 uur. De Burcht, H. Polaklaan 9, Amsterdam. De themabijeenkomst zal worden ingeleid door Niels Jansen (UvA) die onlangs over dit onderwerp een proefschrift heeft geschreven ('Een juridisch onderzoek naar de representativiteit van vakbonden in het arbeidsvoorwaardenoverleg'). Daarna komt Zakaria Boufangacha (coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid FNV) aan het woord over de visie van de FNV.

Donderdag 14 februari schonken we aandacht aan het thema: precaire arbeid en de rol van vakbeweging en politiek. De presentaties van Christophe Vanroelen (socioloog, Vrije Universiteit Brussel, o.a. onderzoek naar precaire arbeid in Europa) en Sanne van der Gaag (onderzoek voor WB de Burcht naar precaire arbeid en de rol van de vakbeweging; nu werkzaam voor FNV) zijn beschikbaar via deze link: https://www.deburcht.nl/wetenschappelijk-bureau/publicaties/overige-publicaties. Binnenkort is hier ook de opinie van Arjen Siegmann (wetenschappelijk medewerker van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA) beschikbaar.

Maandag 26 november vond - onder de titel: waar staat de vakbeweging nu? - de eerste van een serie discussiebijeenkomsten plaats over de positie en strategie van de vakbeweging. Die bijeenkomsten worden georganiseerd in het kader van het nieuwe project Goede Tijden (na) Slechte Tijden? De presentaties van deze middag (van Paul de Beer en Hans Schenk) zijn vanaf nu beschikbaar. Zie hiervoor op deze website de pagina Publicaties (overige publicaties en presentaties).

Goede Tijden (na) Slechte Tijden? is de naam van een nieuw project van het Wetenschappelijk Bureau voor de vakbeweging (WB), de Burcht. In dat project staat de positie en strategie van de vakbeweging in Nederland centraal. Hoe is die positie nu en wat zijn strategieën voor de toekomst? Het project Goede Tijden (na) Slechte Tijden? bestaat uit onderzoek naar vakbondsstrategieën in binnen-en buitenland, discussiebijeenkomsten in de Burcht met experts uit de praktijk, beleid en wetenschap uit binnen-en buitenland, en een opiniepagina op de website van de Burcht (www.deburcht.nl).