Buffelen, boetes en belastingen, over werken en belastingen in tijden van (extreem-)rechts beleid

04-06-2025

Op 4 juni organiseerde het wetenschappelijk bureau, in samenwerking met FNV Handel, een bijeenkomst over werken en belastingen in tijden van (extreem)rechts beleid. Centraal tijdens deze avond stond de vraag hoe het sociaaleconomische beleid van de regering uitwerkt voor zowel lagere als hogere inkomens. Verrast door de val van kabinet Schoof I een dag van tevoren, werd de inhoud van het programma enigszins aangepast: het sociaaleconomische beleid van de PVV, VVD, NSC en BBB bleef centraal staan, maar er werd ook vooruitgeblikt op de aanstaande verkiezingen. Welke thema’s moet de vakbond naar voren schuiven?

Saskia Boumans (directeur de Burcht) opende de avond met een schets van de internationale situatie: wat zien we in andere landen waar extreemrechtse partijen aan de macht zijn? Deze partijen voeren een vorm welvaartschauvinisme, waarbij de welvaartsstaat zo wordt omgevormd dat alleen witte mensen ervan gebruik kunnen maken. Boumans verwees daarnaast naar een onderzoek van de ETUI, waaruit bleek dat extreemrechtse partijen in het Europees Parlement overwegend tegen de belangen van werkenden stemmen. En tot slot, gaf zij enkele voorbeelden van hoe vakbonden andere landen omgaan met de opkomst van deze partijen; de Engelse TUC geeft gesprekshandleidingen voor leden, de Belgische ABVV heeft een brochure uitgegeven over claims van het Vlaams Belang en het Duitse IG Metall heeft aangegeven racisten uit de vakbond worden gezet.

Linda Vermeulen (FNV Handel) ging in gesprek met Bonnie Rietveld en Karen de Groot, beiden werkzaam bij de Bijenkorf. Nadat zij eind 2024 acties hadden gevoerd, kregen zij een cao met loonsverhoging, maar deze werd tenietgedaan door de verhoging van de belasting voor lage inkomens: dit wordt de buffelboete genoemd. In het gesprek met Vermeulen reflecteerden Rietveld en De Groot op de aantrekkingskracht van de PVV. Zij stelde dat het van groot belang is dat de vakbond feitelijk uitlegt hoe de situatie is, en dat deze partijen eerder tegenover dan naast de werkenden staan.

Mirjam de Rijk, journalist bij de Groene Amsterdammer en schrijver van het boek ‘Gekaapt door het kapitaal’, droeg een column voor waarin zij aangaf op welke manieren het (gevallen) kabinet tegen de belangen van werkenden in gaat. Onder meer ligt hier de veronderstelling dat iemand die niet fulltime werkt beboet moet worden, dat dit met name door laagbetaalden werkers door middel van dwang (door de buffelboete) meer uren kunnen werken. Het kabinet heeft onder meer de WW gekort naar 18 maanden en er is afgezien van de verhoging van het minimumloon. Dit terwijl de ongelijkheid de afgelopen decennia is toegenomen en de welvaart steeds meer terecht komt bij een kleinere groep, die daar bovendien een stuk minder belasting voor betaald dan werkenden mensen.

Aan het eind van de avond gaven Luc Stultiens (Tweede Kamerlid voor GroenLinks-PvdA) en Vera Vrijmoeth (FNV-econome) een reflectie op deze thema’s. Stultiens merkte op dat vrijwel alle debatten over sociale onderwerpen er bekaaid vanaf komen en dat vrijwel alle sociale issues uitsluitend worden teruggebracht tot een migratiekwestie. Hij gaf ook aan dat in de elf maanden dat kabinet Schoof aan de macht is geweest er miljarden van werkenden naar kapitaal bezitters is verschoven, vaak via ogenschijnlijk kleine veranderingen in belastingwetgeving. Een voorbeeld is de verhoging van de MKB winstvrijstelling. Vrijmoeth merkte op dat het huidige kabinetsbeleid niet wezenlijk anders is dan in eerdere jaren, maar wel brutaler: bedrijven en veelverdieners worden meer gefêteerd. Ze wees erop dat het ook belangrijk is om te kijken naar de primaire verdeling van geld en liet zien dat de arbeidsinkomensquote aan het dalen is.

In de discussie met de zaal kwam naar voren dat het thema belastingen voor de aanstaande verkiezingen belangrijk wordt gevonden: een deelnemer merkte op dat de vennootschapsbelasting de afgelopen decennia ruim gehalveerd is en dat dit een belangrijk thema zou moeten zijn voor de aanstaande verkiezingen. Daarnaast werden het inperken van de macht van Big Tech, meer geld naar publieke voorzieningen genoemd.